Tuvalet eğitimi, okul öncesi döneminin en önemli parçalarındandır. Tuvalet eğitimi, ebeveyn – çocuk ilişkisinin ve mizaç uyumunun ortaya çıktığı ve karakter gelişimini etkileyen önemli bir alandır.
Eğer ebeveyn, eğitim için hızlı ve ani bir giriş yaparsa, çocuk tuvalet eğitiminde karşıt davranışlar geliştirebilir. Bu eğitimde zamanlanama çok önemlidir. Çocuğun tuvalete ilgisi başladığında, yavaş yavaş dil gelişiminin başlamasıyla yani. tuvaleti geldiğini dile getirebildiğinde, kalın motor gelişiminde de gelişimler gözlenmesiyle ve yönergelere uyabilecek olgunluğa geldiğinde tuvalet eğitimine başlanmalı. Tuvalet eğitimine çocuk bir gelişimsel görevi olan yürüme öğrenirken ve stresli bir dönemde (kardeş doğumu, boşanma gibi) başlanmamalı.
Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren belirtiler nelerdir?
Fiziksel belirtiler: kuru kalkma, gün içinde 2 saatten uzun kuru kalma, ıslak bez sayısının azalması, düzenli barsak hareketlerinin varlığı, oturma, çömelme, yürüme gibi hareketleri rahatça yapabilme, pantolonunu giyebilme, ıslak ve kuru arasındaki ayrımı fark edebilme gibi yetenekleri kazanmış olduğuna ilişkin belirtilerdir.
Zihinsel belirtiler; Sıkıştığını ifade edebilme, söylenenleri yapabilme, kaka ya da çiş geldiğini fark etmedir.
Ruhsal belirtiler; aile bireylerini taklit etmeye hevesli olma, anne ve babasını memnun etmeye isteklilik, kakalı ya da ıslak beze katlanamama, 5-10 dakika tuvalette oturmaya razı olma, kendinden büyük çocukların nasıl kaka yaptığını merak etme gibi davranışların varlığıdır.
Tuvalet eğitimi nasıl yapılmalıdır?
Bezini değiştirirken yeniden bağlanmak istemediğinde lazımlık ya da tuvaleti kullanmaya teşvik edilebilir. Öykülerdeki kahramanların kakalarını neye yaptığına değinilebilir. Çocuğun konuya istekli olduğu fark edildiğinde lazımlık almaya birlikte gidilebilir. Nasıl kullanıldığı zorlayıcı olmadan anlatılır. Lazımlık onun odasında durabilir kullanılacağı zaman banyoya götürülebilir. Lazımlık ya da tuvaleti kullanan başka çocukları fark etmesi sağlanabilir. Başlangıç için günde 3 kez 5-10 dakika lazımlıkta oturtmak iyi olur. Tekrar tekrar sabırla aynı teklif yapılmalı başarı gösterdiğinde ödüllendirilmelidir. Başlangıçta sonuca ulaşılmasa bile gidip tuvalette birkaç dakika oturması övülebilir.
Tuvalet eğitimi sırasında bazı güçlükler yaşanabilir. Çocuk tümüyle reddedebilir, hiç ilgilenmeyebilir, kabul edip bir süre oturur ama kakasını yapmaz sonra bezi bağlanır bağlanmaz yapabilir, acıdığını söyleyebilir, bazen önce bir kaç kez yapar sonra sürdürmeyi reddeder, bazen kakasını tutar günlerce yapmaz kabız olur. Eğitim sırasında ilişkiler bozulur, inatlaşma ortaya çıkarsa ısrar etmeksizin çocuğa hazır olacağı bir süre tanımak, kıskanma yaratmaksızın yaşıtlarının tuvalet eğitimini başarmış olduklarının farkına varmasını sağlamak yararlı olabilir. Uzun ve sabır gerektiren bir süreç olduğunu bilmek gerekir.